Trung Quốc kịch liệt phản đối nỗ lực của Mỹ trong việc điều tra thêm xem Covid-19 có phải đến từ một phòng thí nghiệm của Trung Quốc không.

Security personnel keep watch outside the Wuhan Institute of Virology during the visit by the World Health Organization (WHO) team tasked with investigating the origins of the coronavirus disease (COVID-19), in Wuhan, Hubei province, China February 3, 2021.NGUỒN HÌNH: Reuters. Trung Quốc bác bỏ bất kỳ mối liên hệ nào giữa Covid-19 và một phòng thí nghiệm nghiên cứu virus ở Vũ Hán.

 Tổng thống Mỹ Joe Biden nói ông hy vọng sẽ công bố kết quả của một báo cáo tình báo về nguồn gốc của virus.

 Bộ Ngoại giao Trung Quốc cáo buộc Mỹ "thao túng chính trị và chuyển hướng sự đổ lỗi" và bác bỏ bất kỳ mối liên hệ nào giữa Covid-19 và một phòng thí nghiệm nghiên cứu virus ở thành phố Vũ Hán, Trung Quốc.

 Covid-19 được phát hiện đầu tiên ở Vũ Hán cuối năm 2019. Kể từ đó, hơn 168 triệu ca nhiễm và khoảng 3,5 triệu ca tử vong được xác nhận trên toàn thế giới.

 Giới chức Trung Quốc ghi nhận các ca nhiễm Covid đầu tiên liên quan đến với một chợ hải sản ở Vũ Hán, khiến các khoa học gia tin rằng virus này lần đầu lây truyền sang người từ động vật.

 Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), sau chuyến thăm Vũ Hán vào đầu năm nay để điều tra nguồn gốc của sự bùng phát virus corona, nói khả năng virus đến từ một phòng thí nghiệm "cực kỳ khó xảy ra".

 Nhà virus học của WHO, Marion Koopmans, người tham gia chuyến thăm đó, nói với BBC rằng nếu các nhà chức trách Hoa Kỳ nên chia sẻ thông tin liên quan, nếu có.

 Nhưng các báo cáo gần đây của truyền thông Mỹ đã đưa ra bằng chứng ngày càng nhiều là virus này có thể xuất hiện từ một phòng thí nghiệm ở Trung Quốc, có thể là do một sự rò rỉ.

 Tại sao tranh cãi xảy ra trong lúc này?

Tổng thống Biden yêu cầu các cơ quan tình báo phải nộp báo cáo mới về nguồn gốc của virus trong vòng 90 ngày. NGUỒN HÌNH ẢNH,EPA

 Trong một văn bản được Nhà Trắng công bố hôm thứ Tư, Tổng thống Biden cho biết sau khi nhậm chức ông đã yêu cầu được báo cáo về nguồn gốc của Covid-19, "gồm cả việc virus xuất hiện vì con người tiếp xúc với động vật bị nhiễm bệnh, hay từ một tai nạn trong phòng thí nghiệm".

 Khi nhận được báo cáo trong tháng này, ông Biden đã yêu cầu được "báo cáo thêm".

  Ông Biden nói đa số trong cộng đồng tình báo xoay quanh hai kịch bản có thể xảy ra nhưng vẫn không nghĩ là có đủ thông tin để nghiêng hẳn về giả thuyết nào.

 Ông cho biết hiện ông đã yêu cầu các cơ quan "tăng gấp đôi nỗ lực để thu thập và phân tích thông tin có thể đưa chúng tôi đến gần hơn một kết luận chính xác".

 Hôm thứ Năm, Biden nói với các phóng viên rằng ông dự định công bố báo cáo "trừ khi có điều gì đó mà tôi chưa biết".

 Thủ tướng Canada Justin Trudeau sau đó lên tiếng ủng hộ nỗ lực của Mỹ và các nước khác để tìm hiểu rõ hơn về nguồn gốc của virus.

 Công bố hôm thứ Tư khiến các quan chức Trung Quốc tức giận.

 Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Triệu Lập Kiên nói điều đó cho thấy Mỹ "không quan tâm đến những gì đã xảy ra hay sự thật, và không quan tâm đến một nghiên cứu nghiêm túc dựa trên khoa học về nguồn gốc của virus".

"Mục đích của họ là sử dụng đại dịch để theo đuổi chính sách kỳ thị, thao túng chính trị và đổ lỗi. Họ đang thiếu tôn trọng khoa học, vô trách nhiệm với cuộc sống của con người và làm những điều phản tác dụng với những nỗ lực phối hợp chống lại virus," ông nói.

 Người phát ngôn Trung Quốc cũng nói các cơ quan tình báo Mỹ có một "lịch sử đen tối" về việc phát tán thông tin sai lệch.

 Một tuyên bố từ đại sứ quán Trung Quốc tại Mỹ, không đề cập trực tiếp đến mệnh lệnh của ông Biden, cho biết "các chiến dịch bôi nhọ và chuyển hướng đổ lỗi đang trở lại".

 Người đọc lâu nay đã quen với các bài báo bác bỏ lý thuyết rò rỉ phòng thí nghiệm như một âm mưu nguy hiểm, có thể hơi ngạc nhiên khi thấy nó lại đột nhiên xuất hiện trên trang nhất, được trình bày như một giả thuyết hoàn toàn chính đáng.

 Sự thật là, luôn có rất nhiều bằng chứng gián tiếp để hỗ trợ cả hai lý thuyết cạnh tranh. Nguồn gốc từ động vật, trong đó virus truyền tự nhiên từ dơi sang người, được hỗ trợ bởi thực tế là các virus corona trước đây đã vượt qua hàng rào từ vật đến người y như vậy.

 Cũng có rất nhiều tiền lệ về việc rò rỉ từ phòng thí nghiệm, trong đó các nhà nghiên cứu vô tình bị nhiễm virus mà họ đang nghiên cứu. Vụ bùng phát ở Vũ Hán xảy ra ngay trước cửa phòng thí nghiệm hàng đầu thế giới chuyên thu thập, nghiên cứu và thử nghiệm về virus corona từ dơi.

 Điều thay đổi không phải là bằng chứng - mà cho đến nay vẫn chưa có gì để chứng minh một trong hai giả thuyết - mà là chính trị. Thuyết rò rỉ phòng thí nghiệm, được sinh ra trong một môi trường bị nhiễm độc bởi thông tin sai lệch, không bị suy yếu bởi sự phủ nhận của Trung Quốc, mà là bởi thực tế giả thuyết này được cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump cổ súy.

 Các cơ quan truyền thông khắp nơi lúc đó đã cho thuyết này một nhún vai lạnh lùng. Nỗ lực của riêng tôi để xem xét một cách nghiêm túc lý thuyết rò rỉ trong phòng thí nghiệm vào tháng 5 năm ngoái đã phải trải qua các cuộc thảo luận biên tập dài và căng thẳng trước khi nó được đăng tải.

 Giả thuyết phổ biến là virus đến từ động vật cũng đã lấn át khoa học. Bất chấp tiếng nói thống trị của một số nhà virus học hàng đầu nhấn mạnh rằng chỉ cần điều tra nguồn gốc từ động vật, một nhóm các nhà khoa học kiên quyết vẫn tiếp tục tranh luận rằng cả hai kịch bản vẫn nên được xét đến.

 Tất nhiên có thể là quá muộn. Dù cuộc tranh luận đi đến đâu, thì Trung Quốc cũng rất khó cho phép một cuộc điều tra khác trên đất của mình.

 Chúng ta biết gì về thuyết phòng thí nghiệm?

Huanan Seafood Wholesale Market in January, Wuhan. NGUỒN HÌNH ẢNH,GETTY IMAGES. Chợ bán buôn hải sản Huanan ở Vũ Hán có liên quan đến các trường hợp nhiễm Covid-19 đầu tiên

 Suy đoán về Viện Virus Vũ Hán - một trong những phòng thí nghiệm nghiên cứu virus hàng đầu của Trung Quốc - bắt đầu từ năm ngoái và được ông Trump tuyên truyền.

 Các bức điện của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ được đưa ra ánh sáng vào tháng 4/2020 cho thấy qgiới chức đại sứ quán lo lắng về an ninh sinh học ở đó.

 Đầu năm nay, WHO công bố một báo cáo viết chung với các nhà khoa học Trung Quốc về nguồn gốc của Covid-19, nói rằng khả năng virus đến từ một phòng thí nghiệm "cực kỳ khó xảy ra".

 Báo cáo cũng nói rằng virus có lẽ đã truyền từ dơi qua người qua một thú vật trung gian khác, nhưng cho biết phải nghiên cứu thêm.

 Người phát ngôn của WHO hôm thứ Năm nhắc lại với BBC rằng cần có các nghiên cứu sâu hơn "trong một số lĩnh vực, gồm việc phát hiện các ca nhiễm lúc đầu và các cụm bệnh, và vai trò tiềm năng của thị trường bán động vật, sự lây truyền qua chuỗi thức ăn và giả thuyết sự rò rỉ từ phòng thí nghiệm" .

  Giả thuyết phòng thí nghiệm đã ngày càng được công chúng Hoa Kỳ chú ý trong bối cảnh các báo cáo gần đây từ nguồn tin tình báo cho biết ba thành viên của Viện virus học Vũ Hán phải nhập viện vào tháng 11/2019, vài tuần trước khi Trung Quốc thừa nhận ca nhiễm đầu tiên của căn bệnh mới ở cộng đồng.

 Anthony Fauci, cố vấn y tế chính của Tổng thống Biden, từng khẳng định rằng ông tin virus truyền từ động vật sang người, mặc dù tháng này ông thừa nhận không còn tin là Covid-19 đã phát triển một cách tự nhiên.

 Lệnh của ông Biden về các cuộc điều tra thêm được đưa ra một ngày sau khi Xavier Becerra, Bộ trưởng Y tế và Dịch vụ con người Hoa Kỳ, thúc giục WHO đảm bảo một cuộc điều tra "minh bạch" về nguồn gốc của virus.

 "Giai đoạn 2 của nghiên cứu nguồn gốc Covid phải được đưa ra với các điều khoản tham chiếu minh bạch, dựa trên cơ sở khoa học và cung cấp cho các chuyên gia quốc tế sự độc lập để đánh giá đầy đủ nguồn gốc của virus và những ngày đầu đại dịch bùng phát." Ông Becerra nói.

 Trong khi vẫn chưa có bằng chứng nào cho thấy virus do con người tạo ra, Facebook hôm thứ Năm nói dựa trên các cuộc điều tra đang diễn ra và tham khảo ý kiến ​​của giới chuyên gia y tế công cộng, công ty này sẽ "không còn loại bỏ tuyên bố Covid-19 là do con người tạo ra khỏi nền tảng của mình."

 "Chúng tôi tiếp tục làm việc với các chuyên gia y tế để bắt kịp với bản chất chuyển biến của đại dịch và thường xuyên cập nhật các chính sách của công ty khi các sự kiện và xu hướng mới xuất hiện". Facebook nói.

 BBC Tiếng Việt (28 tháng 5 2021)